Nederland heeft een flinke uitdaging: het verduurzamen van onze bestaande woningen. Energiepositief wonen, waarbij je huis meer energie produceert dan het verbruikt, speelt hierin de hoofdrol. Met ruim 7,5 miljoen woningen, waarvan meer dan de helft is gebouwd vóór de energiecrisis in de jaren 70, is deze verduurzaming erg pittig.
Onze klimaatdoelstellingen zijn erg hoog: een CO₂-verlaging van 49% in 2030 en 95% in 2050 vergeleken met 1990. Gebouwen zijn ongeveer 30% van het totale energieverbruik in Nederland, is het verduurzamen van woningen belangrijk om deze doelen te halen.
Duurzaamheid op de Nederlandse woningmarkt
Hoeveel energie we per huis verbruiken verschilt erg per huis. Ongeveer 60% heeft energielabel C of lager. Vooral woningen met een bouwjaar voor 1945 en huizen na 1945 hebben vaak geen of weinig isolatie materiaal en gebruiken aardgas.
Waarom zijn oudere woningen lastig te verduurzamen?
- Lastige bouwconstructies die moderne isolatiemethoden lastig maken
- Beperkte ruimte voor nieuwe installaties
- Monumentale status die aanpassingen aan het uiterlijk beperkt
- Gedeeld eigenaarschap, vooral bij appartementen met VvE's
Toch maken recente technologische en beleidsmatige ontwikkelingen het steeds haalbaarder om ook deze woningen energiepositief te maken.
Technologische oplossingen voor bestaande woningen
Ook oudere woningen kun je met slimme technologie energiezuiniger en comfortabeler maken. Innovaties in isolatie, energieopwekking en verwarming helpen om het verbruik te verlagen en duurzame energie optimaal te benutten. Hieronder de belangrijkste ontwikkelingen:
Isolatie en energiebesparing
De eerste stap naar een energiepositieve woning is het verminderen van de nodige energie. Het Trias Energetica model blijft hierbij leidend. Spouwmuurisolatie biedt voor naoorlogse woningen met een spouwmuur een relatief eenvoudige verbetering met een terugverdientijd van 3-5 jaar. Voor oudere woningen zonder spouwmuur kunnen binnen- of buitenisolatie worden toegepast.
Innovaties zoals nanofolie-isolatie bieden oplossingen voor historische panden waar traditionele isolatiemethoden niet mogelijk zijn. Deze ultradunne materialen (soms slechts 10 mm dik) bieden isolatiewaarden vergelijkbaar met 60-80 mm traditionele isolatie, zonder de karakteristieke details van monumentale panden aan te tasten.
Bij dakisolatie is de trend verschoven naar biobased materialen zoals hennep, vlas en cellulose. Deze materialen combineren goede isolatiewaarden met een lage milieu-impact en worden steeds concurrerender geprijsd ten opzichte van traditionele isolatiematerialen.
Duurzame energieopwekking
Zonnepanelen vormen de ruggengraat van energiepositieve woningen in Nederland. De ontwikkelingen gaan snel: moderne panelen bieden rendementen tot 22%, en bifaciale zonnepanelen, die ook licht aan de achterzijde opvangen, leveren tot 30% meer energie op geschikte locaties. Voor monumentale panden en beschermde stadsgezichten zijn er nu geïntegreerde zonnedakpannen en zelfs zonnefolie beschikbaar die het historische karakter behouden.
De teruglopende salderingsregeling, die stapsgewijs wordt afgebouwd tot 2031, maakt thuisbatterijen steeds interessanter. De prijs van thuisbatterijen is in de afgelopen jaren sterk gedaald, terwijl de capaciteit is toegenomen. Voor appartementen in oudere complexen worden collectieve batterijsystemen in de gemeenschappelijke ruimte een steeds realistischer optie.
Betere verwarmingssystemen
Met het nieuwe kabinet is de hybride warmtepomp niet meer verplicht bij het vervangen van de cv-ketel. Toch kan in goed geïsoleerde woningen kan een volledige warmtepomp worden geïnstalleerd, maar voor oudere, minder goed geïsoleerde woningen biedt de hybride warmtepomp een praktische tussenstap die al 60-70% gasverbruik kan reduceren.
Voor monumentale panden en oudere woningen met beperkte mogelijkheden voor isolatie wint infraroodverwarming aan populariteit. Deze verwarmingsmethode verwarmt objecten in plaats van lucht, waardoor het comfort kan worden verhoogd zonder de volledige ruimte te hoeven verwarmen.
Bronnen
[^1]: https://www.tno.nl/nl/newsroom/insights/2022/12/bestaande-woningen-energielabel-a/
[^3]: https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/aardgasvrij-wonen/energieneutrale-woning/
[^4]: https://www.gebiedsontwikkeling.nu/artikelen/de-weg-naar-energieneutraal-maken-bestaande-bouw/
[^6]: https://www.vanafhier.nl/duurzame-kieswijzer/wonen
[^7]: https://www.tno.nl/nl/newsroom/insights/2021/07/woningen-gebouwen-2050-duurzaam-haalbare/
[^10]: https://www.volkshuisvestingnederland.nl/onderwerpen/verduurzaming-eigen-woning
[^12]: https://www.velux.nl/verhalen/klimaatpositief-wonen-in-een-duurzame-woning-joost
[^14]: https://www.gemeentehw.nl/wp-content/uploads/2020/11/RK-HW-Onderzoek-Duurzaamheid-DEF.pdf
[^15]: https://www.energiepositiefleven.nu/diensten/energiepositief-wonen/
[^16]: https://longreads.cbs.nl/klimaatverandering-en-energietransitie-2023/duurzaam-wonen/
[^18]: https://www.heembouw.nl/artikelen/blog/energiepositieve-woningbouw-is-de-toekomst/
[^19]: https://www.bpd.nl/actueel/nieuws/nieuwe-bronnen-van-energie-voor-woningen-en-wijken
